Η ιστορία της Λήμνου ξετυλίγεται από τους αρχαίους χρόνους. Πολλές και διαφορετικές απόψεις επικρατούν για την προέλευση της ονομασίας της που μαρτυρείται έμμεσα σε μυκηναϊκά κείμενα με τη λέξη «Λάμνιαι», δηλαδή «Λήμνιοι». Μια εκδοχή υποστηρίζει ότι η λέξη «Λήμνος» έχει φοινικική καταγωγή και σημαίνει «Λευκή» λόγω των χαμηλών βουνών της και του άδενδρου τοπίου της που την κάνει να φαίνεται λευκή σε όσους την προσεγγίζουν από τη θάλασσα. Μία άλλη, ότι προέρχεται από την ομηρική λέξη «Λήιον» που προσδιορίζει το σπαρμένο χωράφι και βασίζεται στο ότι η Λήμνος έχει μεγάλες πεδινές και καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Υπήρξε άλλωστε σιτοβολώνας της Αθήνας τους κλασικούς χρόνους και επίσημος προμηθευτής της αυτοκρατορικής αυλής στο Βυζάντιο.Σύμφωνα με το μύθο όταν ο Δίας πέταξε θυμωμένος μακριά από τον Όλυμπο τον Ήφαιστο, το θεό της Φωτιάς, εκείνος έπεσε στη Λήμνο. Οι αρχαίοι κάτοικοι του νησιού, οι Σίντιες, τον φρόντισαν και ο Ήφαιστος για τους ευχαριστήσει τους δίδαξε την τέχνη του. Πρώτος βασιλιάς του νησιού είναι ο Θόας, γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης, που παντρεύτηκε τη Μύρινα από την Ιωλκό και μαζί απέκτησαν μια κόρη την Ιψιπύλη. Όταν οι Αργοναύτες έφτασαν στο νησί καθώς ταξίδευαν προς την Κολχίδα σταμάτησαν στη Λήμνο όπου ο Ιάσονας παντρεύτηκε την Ιψιπύλη και οι υπόλοιποι Αργοναύτες άλλες Λημνιές. Από την ένωση αυτή δημιουργήθηκε μια νέα γενιά στο νησί. Η Λήμνος αναπτύχθηκε σε ένα πολύ σημαντικό κέντρο του Τρωικού Πολιτισμού λόγω της γεωγραφικής της θέσης, των ασφαλών λιμανιών της και των εύφορων πεδιάδων της.Η Λήμνος ήταν επίσης ξακουστή για τη «Λημνία γη», τον πηλό με τις θεραπευτικές ιδιότητες. Γνωστή ήδη από τον Ηρόδοτο τη χρησιμοποιούσαν ακόμη και στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.Τα αρχαιότερα δείγματα ανθρώπινης παρουσίας στο νησί χρονολογούνται στο τέλος της τέταρτης προχριστιανικής χιλιετίας. Η Πολιόχνη και η Μύρινα εξελίχθηκαν σε πρωτοαττικά κέντρα την 3η και 2η προχριστιανική χιλιετία.Η Πολιόχνη στην ανατολική ακτή του νησιού ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1930 και ήταν η αρχαιότερη οργανωμένη πόλη της Ευρώπης. Με οχυρωματικό περίβολο, οργανωμένους κοινόχρηστους χώρους, λιθόστρωτες πλατείες, δρόμους, πηγάδια, κεντρικές αποθήκες η Πολιόχνη με έκταση 30,000 τ.μ. και περίπου 1600 κατοίκους ήταν πραγματικά πρότυπο πόλης. Μάλιστα διέθετε και βουλευτήριο, ίσως το πρώτο του κόσμου. Η Μύρινα ήρθε στο φως από τις ανασκαφές της Κ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Μεγαλύτερη από την Πολιόχνη, με έκταση περίπου 80,000 τ.μ. και πληθυσμό που έφτανε τους 3.000 – 4.000 κατοίκους την εποχή της μεγάλης ακμής της, ήταν αναπτυγμένη κατά μήκος της παραλίας των Ρηχών Νερών. Διέθετε συστήματα αποχέτευσης με λιθόχτιστους αγωγούς, δρόμους με χώμα και μικρά λιθόστρωτα δρομάκια. Το εντυπωσιακό κάστρο της δεσπόζει εδώ και αιώνες σε οχυρή θέση. Ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κάστρα του Αιγαίου, χρησιμοποιήθηκε στο πέρασμα των χρόνων από όλους τους κατακτητές που πέρασαν από το νησί τους Βυζαντινούς, τους Ενετούς και τους Τούρκους.Άλλοι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι του νησιού είναι της Ηφαιστείας, της κυριότερης πόλης της Λήμνου στους κλασικούς χρόνους και του ιερού των Καβείρων, ενός τόπου λατρείας.Η αρχαία Ηφαιστεία με το ιερό της μεγάλης θεάς της νεκροπόλεως και το ελληνιστικό πιθανότατα θέατρο χρονολογείται από τον χαλκό, τη λίθινη εποχή. Το ιερό των Καβείρων, των απογόνων του Ηφαίστου, ήταν λατρευτικός τόπος με έντονο μυστηριακό χαρακτήρα. Εδώ κάθε χρόνο τελούνταν τα Καβείρια Μυστήρια, όπου γιόρταζαν την αναγέννηση της φύσης και τη γονιμότητα. Στην ακτή του βρίσκεται και η σπηλιά του μυθικού Φιλοκτήτη που εγκαταλείφθηκε από τους συντρόφους του κατά την εκστρατεία τους στην Τροία.Η Λήμνος έπαιξε σημαντικό ρόλο και στη Νεότερη ιστορία. Τον Οκτώβριο του 1912 έγινε το πρώτο νησί του αρχιπελάγους που απελευθερώθηκε από τους Τούρκους και συνέβαλε στην απελευθέρωση και άλλων νησιών του Αιγαίου. Ο Μούδρος με το φυσικό λιμάνι του υπήρξε ορμητήριο του Ελληνικού Στόλου στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-13. Από εδώ ξεκίνησε ο Π. Κουντουριώτης για τις μεγάλες ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου. Από την Λήμνο ξεκίνησαν επίσης με υδροπλάνο ο «Ναυτίλος» και ο «Μιχ. Μουτούσης» για την πρώτη αεροπορική αποστολή, την κατόπτευση των θέσεων του Τουρκικού Στόλου. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το νησί χρησιμοποιήθηκε ως ναυτική, αεροπορική και νοσοκομειακή βάση των Συμμάχων.Δείγματα αρχαίων πολιτισμών συναντάμε και στον Άγιο Ευστράτιο στις περιοχές Αλωνίτσι, στο Λόφο του Αγίου Μηνά και στην Εβραϊκή όπου υπάρχουν λείψανα προϊστορικού οικισμού, αρχαίας πόλης και αρχαίας νεκρόπολης αντίστοιχα.